Góð var skatan - gleðileg jól!

Skötuveisla dagsins var sko veisla í lagi! Það var vel þess virði að keyra út í Bolungarvík í hvassviðrinu til þess að gæða sér á þessu góðgæti. Skatan var hreint lostæti - borin fram á heitum diskum með soðnum kartöflum og vestfirskum hnoðmör, meðlætið nýtt rúgbrauð og ískaldur brennivínssnafs. Slurrrrrp!

Nú mallar þvottavélin værðarlega inni vaskahúsi. Jólakveðjurnar óma í útvarpinu. Það gerist ekki betra.

Gleðileg jól kæru lesendur.
Megi hátíðarnar færa ykkur frið og gleði. 

 

Allt að koma: Fuglar í jólahreiðrinu - hundarnir skínandi hreinir - skötuveisla á morgun ...

Jæja, þá eru komnir tveir litlir fuglar ofan í hreiðrið sem fylgdi jólatrénu mínu inn í stofu. Eins og þið sjáið er búið að koma þeim makindalega fyrir þarna inn á milli skreyttra greina. Ég þorði þó ekki annað en að spreyja rausnarlega yfir allt heila klabbið, minnug viðvarana um starrafló og hvaðeina sem getur fylgt svona fuglshreiðrum.

Annars er þetta nú ekkert venjulegt jólatré skal ég segja ykkur. Það kom í ljós þegar átti að fara að skreyta það að þetta er sannkallað villitré. Það stingur nefnilega frá sér svo um munar - augljóslega öðru vant en að standa sem stásstré inni í stofu. En það tekur sig sannarlega vel út þegar búið er að skreyta það - þó það hafi kostað sár og skrámur, því við berum þess menjar heimilisfólkið að hafa komið því í skartbúninginn. Já, sannkallaður ,,villingur í sparifötunum" eins og Saga dóttir mín orðaði það. Tré með karakter.

Það hefur verið siður á okkar heimili að skreyta jólatréð daginn fyrir Þorláksmessu frekar en bíða með það fram á Þorláksmessukvöld. Það er oft svo mikið að gera á sjálfa Þorláksmessu að okkur finnst þetta þægilegra. Þá er hægt að ryksuga og skúra allt út úr dyrum á sjálfa Þorláksmessu, og njóta svo ljósanna af trénu þegar maður slakar aðeins á þá um kvöldið eftir allt atið.

 Hér fyrir vestan er siður að halda (eða mæta í) skötuveislu á Þorlák. Við erum boðin einu sinni sem oftar til frændfólks í Bolungarvík. Það er ævinlega tilhlökkunarefni að fara í skötuna til Dísu og Boga, hún bregst aldrei. Það er líka gott að geta svo komið heim og skellt í eina þvottavél eða svo (fötunum eftir skötuveisluna).

Síðan á ég eftir að baka Rice-crispies tertuna sem er orðin ómissandi hluti af eftirréttamatseðli fjölskyldunnar á jólum, ásamt ísnum og ensku jólakökunni (þegar ég man eftir að byrja á henni í tæka tíð, klikkaði á því núna).

Þá er þetta að mestu komið held ég bara. Ég er búin að baða hundana - þeir tipla hér á tánum svo skínandi hreinir og ilmandi að þeir þekkja varla sjálfa sig.

Á morgun verður skipt á rúmum. Annars erum við mest í því að vera bara hvert innan um annað að þessu sinni, enda langt síðan við höfum verið öll undir einu þaki.

Jebb ... þetta er bara allt að koma held ég, svona að mestu.

 

 

            

 

 

Misvísandi fréttir af verðhækkun áfengis

Fréttir eru misvísandi af verðhækkun á áfengi og tóbaki. Hér er talað um 12,5% hækkun áfengisgjalds - í þessari frétt á ruv.is segir hinsvegar að léttvín muni hækka um 75% og sterk vín um 40%. Fær þetta staðist?

Ef svo er, þá segi ég nú bara eins og kallinn: Vínið er orðið svo dýrt að maður hefur ekki efni á að éta lengur!

Áfengisverð hækkar ekki strax

Við erum of feit!

 Við Íslendingar verðum feitari og feitari með ári hverju. Sérstaklega á þetta við um börn og ungt fólk. Já, já - ég veit. Maður má ekki ýta undir anorexíu hjá ungum stúlkum með því að tala of mikið um líkamsvöxt og útlit. En ég  bara get ekki orða bundist lengur. Ungt fólk í dag er of feitt. Og hana nú!

Á meðan ég var skólameistari - á árabilinu 2001-2006 - sá ég þetta óvenju glöggt. Ég sá mun á útskriftarhópunum ár frá ári. Fyrsta útskriftarárið lætur nærri að um fjórðungur útskriftarnemenda hafi verið það sem kalla mætti feitlaginn. Fimm árum síðar var um það bil helmingurinn í því  holdarfari, og innan við fjórðungur það sem við köllum grannvaxið fólk.

Þetta kemur heim og saman við rannsóknir sem sýna að íslensk börn hafa á undanförnum áratugum þyngst mikið, líkt og til dæmis í Bandaríkjunum og á meginlandi Evrópu. Hins vegar hafa meðferðarúrræði fyrir of feit börn verið fá og sundurleit. Þó er mér kunnugt um að undanfarin þrjú ár hefur Heilsuskólinn á Barnaspítala Hringsins verið að þróa og rannsaka meðferð fyrir of feit börn og fjölskyldur þeirra. En meðferð er ekki nóg - hér þarf að stemma á að ósi - það þarf forvarnir.

Þessi þróun er trúlega menningarvandi - skortur á manneldisstefnu í  þjóðaruppeldinu. Við sjáum matvælaframleiðendur auglýsa fitandi  sykurvörur sem hollustu - og enginn gerir athugasemd. Skyrdrykkir og dísætar jógúrtvörur eru auglýstir með tilhöfðun til barna og unglinga sem hollustuvara. Sykurmagnið í sumum þessara drykkja er á við tvö glös af dísætum gosdrykk.

Kornflögurnar eiga að sjá manni fyrir öllum nauðsynlegum vítamínum dag hvern og lífshamingja og úthald velta á maltöli, pulsum og 1944 réttum, ef marka má auglýsingar. 

Aldrei sé ég þó auglýsingar sem ganga gegn þessu skrumi - væri þó full ástæða til að verja einhverju af opinberu fé til þess að hafa áhrif á móti. Lýðheilsustöð mætti vel ráðast í auglýsingaherferð um hollt matarræði. Það er bara ekki nógu gott að matvælaframleiðendur sitji einir að auglýsingamarkaðnum með öllu því skrumi sem fylgir söluauglýsingum. Þetta er áróðursstríð.

Samhliða þarf að fara í fræðsluátak - ekki bara til barna og unglinga heldur líka til heimilanna í landinu. Því það er jú þar sem matarmenningin verður til.

Á tímum mikillar atvinnuþátttöku foreldra af báðum kynjum er enn ríkari ástæða til þess að standa vaktina. Og ef almenn umhyggja fyrir velferð barna og ungmenna nægir ekki til að ýta við yfirvöldum, þá hlýtur að vera hægt að sýna fram á það með útreikningum hversu íþyngjandi þetta mun verða fyrir heilbrigðiskerfið í framtíðinni, ef ekkert verður að gert.

Hávaði er stjórntæki

 Hávaði er stjórntæki - hann er notaður markvisst til þess að stjórna kauphegðun fólks og neysluvenjum. Þessu hef ég nú loksins áttað mig á og það sýður á mér við tilhugsunina um það hvernig maður lætur stjórnast af áreitum eins og til dæmis hávaða.

Raunar tók ég aldrei eftir þessu þegar ég var yngri. Kannski voru eigendur verslana og veitingahúsa ekki jafn útsmognir í að beita þessu þá og þeir eru nú. En með árunum hef ég orðið þess vör að hávaðinn í kringum mig er sífellt að aukast. Sérstaklega þegar ég fer út fyrir landsteina. Á sumardvalarstöðum í sunnanverðri Evrópu er ástandið orðið þannig að það er hvergi friður fyrir tónlist. Í öllum verslunum, á öllum veitingahúsum, í lyftum, jafnvel á salernum ómar hvarvetna tónlist. Eiginlega er ekki rétt að segja að hún "ómi". Þetta bylur á manni í sífellu og hækkar eftir því sem nær dregur helgi, og eftir því sem líður á daginn. OG það er hvergi friður fyrir þessu. HVERGI.

London er engin undantekning.  Þar sem ég hélt að Bretar væru séntilmenn, þá mannaði ég mig upp í það - þar sem ég lenti ítrekað í því að fá borð beint undir hátalara - að biðja um að tónlistin yrði lækkuð lítið eitt. Það bar ekki árangur. Þjónarnir ypptu öxlum og sögðu afsakandi að þeir gætu því miður ekkert gert. Það væri nefnilega búið að prógrammera tónlistina.  Á tveimur veitingahúsum var gefið sama svar. 

Og þar sem ég sat með síbyljuna í eyrunum, og þann góða ásetning að láta þetta ekki eyðileggja fyrir mér kvöldið, fór ég að fylgjast með fólkinu umhverfis mig. Ég sá pirraða matargesti á yfirfullum veitingahúsum moka í sig matnum og flýta sér síðan út.  Um leið voru komnir nýir gestir á borðið. Þá rann upp fyrir mér að til þess er leikurinn einmitt gerður. Á veitingahúsum miðborgarinnar er tónlistin beinlínis notuð til þess að stýra því hversu lengi fólk staldrar við, sérstaklega um helgar þegar annríkið er mest. Því fleiri gestir sem koma og fara á einu kvöldi, því betra fyrir veitingahúsið. Af þessu leiðir að því meira sem er að gera, því hærri verður tónlistin - til þess að fólk staldri skemur við, borði meira og hraðar og forði sér svo.

Í miðri viku þegar minna er að gera lækkar tónlistin. Þá er notalegt að sitja kyrr og spjalla. Og það gerir fólk. Þeir sem sitja lengur kaupa meira, fá sér einn drykk enn, skoða eftirrréttaseðilinn í rólegheitum, fá sér kannski kaffið sem þeir ætluðu að sleppa. Þá græðir veitingahúsið á því að gesturinn vilji sitja.

Og gesturinn gerir bara eins og til er ætlast, eins og kýrnar sem hlaupa á réttan stað þegar þær fá rafstuð í rassinn.  

Mórallinn í sögunni? Þögnin er stórlega vanmetin sem lífsgæði.

 

 *

PS: Að þessu sögðu er rétt að upplýsa að ég er nýkomin úr annars yndislegri helgarferð til London - þar sem ég naut dvalarinnar ásamt eiginmanni, systur og mági - þrátt fyrir hávaða.

Er mjólk góð?

 Ég veit það ekki ... ég drekk ekki mjólk! segja horaðar og illa útlítandi hengilmænur og stara daufum, líflausum augum framan í myndavélina í auglýsingaherferð MS. Þar er fullyrt að mjólk sé rík af allskyns vítamínum og bætiefnum. Skilaboðin eru þessi: Ef þú neytir ekki mjólkur þá verður þú vesalingur.

Samt er það nú svo, að heimalningar sem aldir eru á mjólk úr fernu, deyja innan fárra vikna fái þeir ekkert annað. Gerilsneydd og fitusprengd mjólk er með öðrum orðum enganveginn sambærileg við þá mjólk sem kemur beint af skepnunni. Sú síðarnefnda er vitanlega lífsnauðsyn öllu ungviði - sú fyrrnefnda er það alls ekki.

Hið "ríka" vítamín-innihald unninnar mjólkur, hvert er það? Á nýmjólkurfernunni í ísskápnum mínum er það gefið upp: B-1 og B-2 vítamín, kalk og fosfór (fyrir svo utan kolvetni og prótein). Ekkert annað. Aðrar mjólkurvörur geta haft A og/eða D vítamín, að sagt er. En varla getur það talist "ríkt" vítamín innihald.

Mjólkuróþol er vaxandi vandamál - sem stafar líklega af allt of mikilli mjólkurneyslu okkar Vesturlandabúa. Í Asíulöndum þekkist ekki mjólkurneysla meðal fullorðinna - hún er vestrænt fyrirbæri. Samt er beinþynning mun alvarlegra vandamál hér á Vesturlöndum heldur en á austrænum slóðum. Nýlegar rannsóknir benda til þess að mjólk næri krabbameinsfrumur.

Er þá hægt að segja að mjólk sé góð?

Kannski getur mjólk verið góð í hófi - en hún hentar alls ekki öllum. Fyrir suma er hún beinlínis heilsuspillandi. Ég efast því satt að segja um að þessi markaðssetning mjólkur sem hollustuvöru fái staðist ströngustu siðakröfur um framsetningu auglýsinga.

Auglýsingin er í besta falli stórkostlegt ofmat á mjólk sem hollustuvöru. Í versta falli eru hún aum blekking sett fram í gróðaskyni.

Berjatíð

 Ég veit að ég mun bara sjá fyrir mér kolsvart berjalyng þegar ég leggst til svefns í kvöld. Mig mun dreyma ber í alla nótt. Í dag fórum við vinkonunarnar sumsé í berjamó - og höfum síðan verið á fullu við að sulta og safta með tilheyrandi rassaköstum og tilþrifum!

Við drifum okkur um hádegisbilið, þrjár saman - ég, Magga vinkona og Maddý dóttir mín - upp í hlíðina fyrir ofan austanverðan Tungudal. Tveim tímum síðar komum við heim með tuttugu lítra af berjum!

Nú er allt komið á krukkur og gamlar brennivínsflöskur með skrúfanlegum töppum. Afraksturinn er: 4 lítrar af krækiberjasaft, 1 lítri af krækiberjahlaupi, 4 lítrar af bláberjasultu og svo auðvitað einhver ósköp af ferskum bláberjum út á ísinn og skyrið. Nammm......

Eftir alla sultugerðina var Maddý minni ekki til setunnar boðið. Hún tók föggur sínar, kvaddi og hélt áfram för sinni um landið, eftir aðeins sólarhrings stopp. En hún er nú að sýna skólafélaga sínum frá Danmörku markverðustu staði landsins (og varð auðvitað að koma við hjá mömmu og pabba á Ísafirði). Blessunin .

Jæja, eftir kossa og kveðjur til hennar þar sem hún renndi með vini sínum úr hlaði á litlu gömlu Toyotunni, þerraði ég tárin úr augnkrókunum og fór að elda kvöldmat fyrir Möggu og Baldur - vini mína sem eru nú í heimsókn. Tengdó komu líka í matinn - og að aðalréttinum loknum úðuðum við í okkur bláberjum með rjóma og ís - mmmmm........ 

Ég er enn svo pakksödd að ég get varla staðið upprétt - og guð má vita hvenær ég næ blámanum af framtönnunum. En, hva? Það er nú ekki svo oft sem besta vinkonan kemur til mín vestur á Ísafjörð alla leið frá Reykjavík. Verst hvað þau stoppa stutt.

En - öllu er afmörkuð stund. Og þetta var góður dagur.