Orðum fylgir ábyrgð

 Dómurinn sem féll í meiðyrðamáli gegn bloggara í Héraðsdómi Reykjavíkur í dag staðfestir að bloggsíður eru fjölmiðlar og bloggarar bera ábyrgð í samræmi við það.

Um leið vekur þessi dómur áleitnar spurningar um það fyrirkomulag að menn geti stofnað bloggsíður undir dulnefnum. Hver ber ábyrgð í slíkum tilvikum? Maðurinn á bak við nafnið, eða sá sem hýsir vefsíðuna? Getur mbl.is þurft að sæta ábyrgð vegna nafnlausra skrifa á bloggsíðu til dæmis? 

Bloggið er að þroskast sem umræðuvettvangur - og sem betur fer fækkar þeim stöðugt sem misnota málfrelsi sitt á bloggsíðum. Þó eru enn of mikil brögð að því að menn vaði fram á þessum vettvangi eins og þeir séu stikkfrí. Eins og meiðandi ummæli, brigslyrði, dylgjur og persónuárásir eigi eitthvað skylt við málfrelsi. Sumir virðast álíta að þeir eigi "rétt" á því að tala skefjalaust og að þessi meinti "réttur" helgist af skoðana- og tjáningarfrelsi.

En orð geta bitið - orð eru vopn. Og auðvitað ekkert til sem heitir takmarkalaust frelsi. Það vill stundum gleymast að frelsinu fylgir ábyrgð. Því beittari sem orðin eru, því ríkari ástæða er til að beita þeim varlega. 

Ritsóðunum fer fækkandi - sem betur fer. Vonandi verður þessi dómur til þess að fækka þeim enn frekar. Um leið er hann þörf áminning fyrir ritsnillingana að gæta sín við meðferð stílvopna.

Sekur um meiðyrði á bloggi

Athugasemdir

[Ía Jóhannsdóttir, 26.2.2008 kl. 19:54]

Sammála þessu með nafnaleynd.  Orð í tíma töluð.

[Jóhannes Ragnarsson, 26.2.2008 kl. 20:19]

?

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 26.2.2008 kl. 20:34]

Þessi umræða er reyndar núna í gangi á hinum Norðurlöndunum einnig en á allt öðrum forsendum.
Í Svíþjóð og Noregi er ekki verið að ráðast að einstaka bloggurum og gera þá að öreigum, eins og hér heima er reyndin, heldur eru sjálfar bloggsíðurnar kærðar.

Þær geta jú fylgst með því hvað birtist á þeirra eigin svæði og bera því ábyrgð á þeim. Nú nýlega var bloggsíðan Hegnar Online fyrir rasistísk ummæli eins skríbentanna á þeirri bloggsíðu. Er dóms að vænta bráðum. Það verður eflaust prófmál sem athyglisvert er fyrir okkur Íslendinga að fylgjast með.

Eins og menn vita þá var áðurnefndur Gaukur kærður og fékk sekt fyrir ummæli sín um rasisma og útlendingahatur Ómars yngra, en ekki blog.is sem hefði verið eðlilegra samkvæmt evrópskum lögum.

Dómur undirréttar er greinilega rangur og sjálfsagt að áfrýja honum til Hæstaréttar. Það er bloggsíðan sem er "sek" ef einhver er sekur en ekki sá sem notfærir sér gestrisni hennar.

Hér er að lokum er svo frétt um kæruna á hendur Hegner online (http://www.bt.no/na24/article514368.ece).
Hún er til komin vegna afsagnar Manuela Ramin-Osmundsen ráðherra í norsku vinstristjórninni, en hún var upphaflega franskur ríkisborgari, fædd á Martinique, áður en hún varð norskur ríkisborgari. Hún var kölluð “UDI-negeren” í einu innlegginu.
Tekið skal fram að það er prófessor í stjórnmálafræði (statsvitenskap) sem kærir netsíðuna fyrir þessi ummæli, en ekki Manuela sjálf.

[Jón Kristófer Arnarson, 26.2.2008 kl. 20:39]

Eflaust rétt þetta með nafnleyndina og áhugaverðar vangaveltur með það.  Ætli fólk geti fríað sig þannig ábyrgðar.

En þessi dómur er undarlegur.  Það að kenna fólk við ákveðnar stjórnmálaskoðanir er þannig bannað.  Þú getur kært mig Ólína ef ég kalla þig Framsóknarkonu af því þú ert í Samfó. 

Nú veit ég ekki hvað margir hafa kallað mig kommúnista í gegnum árin.  Líka hér á blogginu.  Kommúnistar hafa staðið fyrir fangelsunum, pyntingum og morðum og hneppt heilu þjóðirnar í klyfjar skoðunarkúgunar og ánauðar.  Samt hefur það ekki hvarflað að mér einhvern vegin að kæra þetta.  Væri sennilega orðinn ríkur maður ef ég hefði haft vit á því.  Og ætti þá kannski upp í vantænlega dóma því ég hef stundum misst út úr mér orðið rasisti hér á blogginu.

En hvað ætli sé prísinn fyrir það að kalla fólk afturhaldskommatitti?

[Ásdís Sigurðardóttir, 26.2.2008 kl. 20:46]

Þetta er ágæt áminning á bloggara að gæta orða sinna.

[Þorsteinn Sverrisson, 26.2.2008 kl. 20:50]

Þetta er allt of harður dómur.  Mörg dæmi um sambærileg og verri ummæli á netinu, sjá hér.
Fara lögmenn að leita svona dæmi uppi og bjóðast til að taka þau að sér upp á hlut?

[Marta B Helgadóttir, 26.2.2008 kl. 21:14]

Tek undir þetta.

[Jónína Benediktsdóttir, 26.2.2008 kl. 21:16]

Góð skrif hjá þér!

[Gísli Baldvinsson (IP-tala skráð) 26.2.2008 kl. 22:10]

Sammála hér...svipuð niðurstaða. gb

[Sigurður Þórðarson, 26.2.2008 kl. 23:27]

Auðvitað er dónaskapur og vanstilling þroskaleysi. En síst vildi ég sjá óþarfa viðkvæmni og holskeflu kærumála

[Steini Briem (IP-tala skráð) 26.2.2008 kl. 23:29]

Sá sem stofnar hér bloggsíðu verður að gera það undir eigin kennitölu og hann ber ábyrgð á því sem er á síðunni, hvort sem það kemur frá honum sjálfum eða öðrum. Mogginn ber ekki ábyrgð á því:

http://www.mbl.is/mm/blog/disclaimer.html

Í þessu máli var búið að biðja viðkomandi um að fjarlægja ákveðin ummæli af bloggsíðu sinni, bæði af stefnanda og Mogganum, sem hefði getað fjarlægt ummælin af síðunni en gerði það ekki, þar sem stefndi bar ábyrgð á ummælunum en ekki Mogginn. Hvort menn blogga hér undir eigin nafni eða leyninafni skiptir í raun engu máli, þar sem þeir verða að skrá kennitölu sína fyrir bloggsíðu sinni og eru því ábyrgir fyrir henni. Þar að auki heitir fjöldi bloggara hér sama nafni, þeir búa víða í heiminum og við þekkjum þá ekki alla persónulega. Að vita rétt nafn einhvers bloggara segir okkur því yfirleitt lítið.

Telji A að B hafi látið meiðyrði falla um sig á bloggsíðu B, hvort sem A er með bloggsíðu eða ekki, getur A farið í meiðyrðamál við B. Og Mogginn yrði að gefa A upp kennitölu B, því að öðrum kosti gæti A höfðað meiðyrðamálið gegn Mogganum, ef hann neitaði einnig að eyða ummælunum. Vilji A höfða meiðyrðamál vegna þess sem birst hefur í athugasemdum um hann á bloggsíðu B eftir að B hefur neitað að eyða viðkomandi athugasemd, yrði viðkomandi að fara í meiðyrðamál við B, þar sem B ber ábyrgð á öllu sem birtist á hans bloggsíðu. Því skiptir hér engu máli hvort sá sem skrifaði athugasemdina skrifaði hana undir eigin nafni eða leyninafni.

Að mínu mati lá hins vegar nokkuð ljóst fyrir að Gaukur myndi tapa þessu máli fyrir dómstólum.

[Björn Heiðdal, 26.2.2008 kl. 23:40]

Eru ekki bara allir bjánar og rasistar og þú alveg sérstaklega sem ert að lesa orð mín!  Kannski ertu líka afturhaldskommatittur og vinur hryðjuverkamanna.  Fólk hefur kallað mig hryðjuverkamann en það gæti komið sér alveg sérstaklega illa fyrir vinnuna mina.  Ég þarf að umgangast mikið af ráðamönnum þjóðarinnar og erlenda viðhafnargesti.  Ég á meira undir því að vera ekki kallaður neitt ljót á bloggsíðum hér á landi en Ómar litli.  Money, money.

Annað hvort leyfum við dónaskap og meiðyrði eða fáum netlögguna hans Steingríms J. sem Ómar gerði mikið grín að.  Talandi um sauð í sauðagæru. 

[Sigurður Þór Guðjónsson, 27.2.2008 kl. 00:22]

Dómurinn er of harður. Ekki get ég borgað svona sekt þegar ég byrja að brúka kjaft fyrir alvöru. Þá verð ég í staðinn settur í tukthúsið. Aldrei myndi mér annars detta í hug æru minnar vegna að ganga fjárhagslega hart að öðrum en þeim sem hafa fengið myndarleg starfslok.

[Gísli Bergsveinn Ívarsson, 27.2.2008 kl. 00:39]

Verðum að vona að Össur lesi þessa færslu hjá þér.

Það hljómar tímælis að MBL segist ekki bera ábyrgð á skrifum bloggara en taka sér samt það bessaleyfi að setja auglýsingar inn á bloggsíður hjá mbl bloggurum.

Bara smá pæling

[Steini Briem (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 01:20]

Mogginn ber aftur á móti ábyrgð á því sem skrifað er á mbl.is, til dæmis um Britneyspíruna og Parísardömuna.

[Tiger, 27.2.2008 kl. 03:23]

  Ætli ég verði nú ekki að fara að vanda mál mitt og hætta að rífa niður fólk á blogginu. Og kannski ég ætti líka að hætta að kalla Eddu B. Bibbu..

Æi, ég er sammála því að skítkast á ekki að líðast á blogginu. Enda er það engum til góðs, sýnir innri mann þess sem skítkastast frekar en nokkuð annað. Um að gera að hvetja bloggara til að sýna virðingu og vinsemd - aldrei of mikið af slíku í umferð.

  

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 07:57]

Ég vil svara Steina Briem! Það er jú mjög eðlilegt að bloggmiðill eins og mbl.is heldur úti skuli verja sig fyrir hugsanlegri málsókn með því að koma ábyrðinni yfir á bloggarana sjálfa. Hins vegar reka þeir bloggið eins og hvern annan bisness og græða á auglýsingum þar, svo þeir hljóta að hafa einhverja ábyrgð sjálfir. Svo er að minnsta kosti í nágrannalöndum okkar og ég efast um að lögin séu öðru vísi hér.

Þá veit ég af eigin reynslu að umsjónarmenn bloggsins hafa afskipti af skrifum á blog.is og fjarlægja skrif þaðan.

En það virðist þó vera gert af einhverju handahófi því ég veit einnig dæmi þess að kvartað hefur verið yfir síðu einni þar sem svæsinn áróður gegn islam hefur verið iðkaður misserum saman en umsjónarmenn blog.is hafa ekkert gert í málinu. Maður fer ósjálfrátt að velta fyrir rétt af fenginni þessari reynslu hvort hægri slagsíða moggans ráði ekki hér hvað má og hvað má ekki.

Þá er þessi dómur auðvitað furðulegur og forkastanlegur. Í flestum siðuðum löndum er menn jú kærðir og dæmdir fyrir rasistísk ummæli og fyrir að ala á útlendingahatri, sem ég hélt að væri þörf á að berjast gegn, samkvæmt nýlegum fréttum, en ekki fyrir það eitt að gagnrýna menn fyrir rasisma og útlendingahatur.

Ég te4k m8undir með manmmninum hér að ofan sem bendir á mannar´ðaningar Sjálfstæðisflokksins (les Björns Bjarnasonar) síðustu árin. Það er verið að koma hægra fólki allstaðar fyrir í dómskerfinu m.a. til þess að stjórna opinberri umræðu hér á landi (móta almenningsálitið). Því furða ég mig á að vinstrikona eins og Ólína Þorvarðardóttir skuli fagna dómi eins og þessum. Er ekki nær að berjast gegn rasismanum sjálfum í stað þess að drepa sendiboðann sem flytur tíðindin?

[Jón Halldór Guðmundsson, 27.2.2008 kl. 08:49]

Ég held að bloggarar þurfi að gæta orða sinna og lög landsins um meiðyrði eiga að gilda á netmiðlum eins og annars staðar þar sem mun færri hafa aðgang.

Þetta á ekki að þurfa að takmarka eðlileg tjáskipti á þessum vettvangi.

Ég get til dæmis sagt að ég sé ósammála vilyrði utanríkisráðherra um að ísland viðurkenni sjálfstæði Kosovo og beint orðum mínum til hennar og skorað á hana að endurskoða sína afstöðu og sagt af hverju ég er sé móti þessu.

Hin leiðin er að segja kalla hana illum nöfnum og nota blótsyrði án þess að fjalla efnislega um málið.

Það er svo mikill munur á því að gagnrýna orð og gerðir og hinu, það er að segja að fordæma aðra manneskju. Ég get verið ósammála skoðunum og gerðum Árna Johnsen, en ég er í raun aldrei ósammála manninum. Það er ekki hægt.

[Kristján Sigurður Kristjánsson, 27.2.2008 kl. 08:57]

Dómurinn er út í hött uppfullur af dómhörku og miskunarleysi sem vex í réttu hlutfalli við kvennvæðingu dómarastéttarinnar. Algerlega skortir lagaheimild fyrir þeirri kröfu dómsins að afmá skuli færsluna.

[Jenný Anna Baldursdóttir, 27.2.2008 kl. 09:20]

Sammála þér Ólína en eftir stendur vandamálið með þá nafnlausu.  Er ekki út í hött að leggja bloggskrif að jöfnu við önnur fjölmiðlaskrif á meðan það er tekið gott og gilt að fólk skrifi undir nafni og sletti þar keitunni?  Er dálítið upptekin af þessu.

Annars þakka ég góðar kveðjur og auðvitað saknaði ég ykkar allra bloggvina minna.

[Steini Briem (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 11:07]

Jenný Anna. Það er ekkert vandamál "með þá nafnlausu", eins og ég benti hér á í #13.

Torfi Stefánsson. Mogginn hefur eytt hér heilu bloggunum, þegar hann hefur talið greinilegt að viðkomandi bloggari hafi brotið lög. Bloggsíða sem gengi út á kynþáttahatur væri til dæmis dæmi um slíkt, þar sem kynþáttahatur er bannað hér, samkvæmt lögum, og í sumum tilfellum er greinilegt að um kynþáttahatur er að ræða.

Það gengi hins vegar ekki að leyfa hér ekki vinstrisinnuð skrif og viðkomandi bloggari gæti farið í mál við Moggann fyrir að loka slíkri síðu, þar sem  bloggarinn nyti ekki jafnræðis á við aðra bloggara og Mogginn væri að reyna að hindra hér lýðræðislega umræðu. Slíkt færi gegn jafnræðisreglunni í 65. grein stjórnarskrárinnar, þar sem alls kyns mismunun er bönnuð, og bryti gegn þeim mannréttindum viðkomandi bloggara að fá að tjá hér skoðanir sínar til jafns við aðra og taka þannig þátt í lýðræðislegri umræðu.

Það verður að gera greinarmun á meiðyrðum hér sem beinast gegn ákveðnum manni og þeim sem beinast gegn hópi manna, til dæmis kynþáttahatur. Í fyrra tilfellinu getur sá einstaklingur, sem meiðyrðin beinast að, farið í einkamál gegn bloggaranum en í seinna tilfellinu gæti saksóknari höfðað opinbert mál gegn bloggaranum, til dæmis eftir ábendingu einhvers sem lesið hefur bloggið, enda þótt hann sé hvítur Íslendingur. Í 73. grein stjórnarskrárinnar segir meðal annars að tjáningarfrelsi megi aðeins setja skorður með lögum, til að vernda til dæmis réttindi eða mannorð annarra, og það er gert í Almennum hegningarlögum.

Í þessu máli hefur Mogginn ákveðið að eyða ekki hinum meiðandi ummælum, eftir að hafa beðið viðkomandi bloggara um að eyða þeim sjálfur, þar sem hann bæri ábyrgð á þeim fyrir dómi, enda var sú raunin. Í mörgum tilfellum getur verið erfitt fyrir Moggann að taka sjálfur afstöðu til þess hvaða ummæli hér séu meiðandi og fái ekki staðist fyrir dómi. Oft er hart deilt og brigslyrðin falla á víxl. Því er eðlilegt að sá sem er ósáttur við ákveðin skrif fari sjálfur í mál vegna þeirra. Jón Jónsson getur hins vegar ekki farið í mál vegna meiðyrða í garð einhvers annars Jóns Jónssonar úti í bæ. Sá fyrrnefndi yrði að eiga aðild að málinu.

Viðkomandi bloggari er í raun ritstjóri yfir sinni bloggsíðu og ber á henni fulla ábyrgð, líkt og ritstjóri á Mogganum ber ábyrgð fyrir dómi á því sem birtist í blaðinu, enda þótt aðrir séu eigendur að Mogganum en ritstjórinn.

[Guðbjörn Jónsson, 27.2.2008 kl. 12:12]

Þakka þér fyrir að vekja máls á þessu Ólína. Þetta er afar þörf og mikilvæg umræða, og snýr að öllum sem tjá sig, hvort sem er í töluðu- eða rituðu máli.

Máltækið segir: Töluð orð verða eigi aftur tekin. 

Í þessu samhengi skiptir ekki máli hvort orðin eru töluð eða rituð. Það sem orðin segja, verður ALDREI aftur tekið, hvorki með dómi né skaðabótum. Mikilvægt að allir muni það.  Mikilvægt er líka að muna að orð eru eins og búmmerang, þau, eða afleiðingar þeirra, eiga það til að hitta menn fyrir aftur á óþægilegasta tíma.

Ýmsar vangaveltur hér koma svolítið sérkennilega fyrir sjónir, þegar litið er til þess hvernig fólk reynir að komast framhjá ábyrgð sinni á eigin orðum. Úr skrifum Torfa má t.d. lesa að honum  finnist allt í lagi að sleppa siðfágun, kutreisi og tillitsemi úr skrifum sínum vegna þess að blog.is beri ábyrgð á þeim hugsunum og orðum sem frá honum fara, skrifuð af honum sjálfum. Athyglæisvert ábyrgðarleysi á eigin gjörðum? Skildi það ábyrgðarleysi vera víðtækara?

Það var gott innlegg sem koma þarna frá Steini Briem.

Við getum einnig velt vöngum lengra. Hver talva hefur IP tölu sem er skráð hjá seljanda tölvunnar. Sá sem þannig er skráður eigandi, getur lent í ábyrgð vegna notkunnar tölvunnar. Tökum hliðstæðu.

Bíleigandi lánar kunningja sínnum bílinn. Kunninginn veldur tjóni en keyrir í burtu án þess að gefa sig fram. Vegfarandi nær númerinu af bílnum og gefur það upp til lögreglu. Lögreglan ásakar bíleigandann um tjónið en hann segist hafa verið heima; annar maður hafi verið á bílnum.  Ef bíleigandinn neitar að gefa lögreglu upplýsingar um hver ók bílnum, ber hann sálfur alla ábyrgð á tjóninu og verður að borga sektina sem fylgir því að stinga af frá tjóni.

Það er barnalegur raunveruleikaflótti að halda sig geta flúið eigin gerðir, eða látið aðra bera ábyrgð á þeim.  Þess vegna er ódýrast og þægilegast að viðhafa þokkalega kurteisi og kasta ekki skít í sjálfan sig að óþörfu

[Forviða (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 13:29]

Er ekki allt í lagi að sleppa kurteisi, siðfágun og tillitssemi í skrifum?  Hvar stendur að það sé réttur fólk að því sé sýnt kurteisi og tillitssemi?  Ekki sýna stjórnmálamenn, fyrrverandi eða núverandi, mikla siðfágun eða kurteisi þegar þeim er heitt í hamsi?

Ég veit ekki betur en að nóg sé til af bloggurum sem skrifa undir nafni sem gerast sekir um ókurteisi, tillitsleysi og skítkast, nægir þar að nefna mörg femínistabloggin og velflest vinstrimannabloggin.  Þó svo að fólk skrifi undir nafni breytir það ekki eðli skrifanna.  Reyndar eru sumir sem telja að skoðanir breytist í grundvallaratriðum ef með þeim fylgir nafn og kennitala, og mega ekki heyra minnst á að nafnlausir tjái sig sem slíkir.

Ég bendi á að það að banna skrif nafnleysingja, er brot á stjórnarskrárvörðum rétti þeirra til að tjá sig.  Það stendur hvergi að fólk verði að tjá sig undir nafni, einungis að það sem tjáð er brjóti ekki gegn lögum.  Þannig að krafan um að úthýsa bloggurum, eins og mér, sem skrifa ekki undir nafni, væri skemmtilegt brot á stjórnarskrá.

Þess utan eru hin nafnlausu blogg ekki nafnlausari en svo að umsjónarmenn þessa vefs hafa allar upplýsingar um bloggara, nafngreinda sem nafnlausa, og það er hægðarleikur fyrir þann sem brotið er gegn að sækja rétt sinn.

Annars er merkilegt að á þessari síðu skuli vera bloggað um mikilvægi málfrelsis, kurteisi, og opinnar umræðu, þegar höfundur síðunnar hefur með skipulögðum hætti lokað á alla þá sem eru henni ósammála.  Ekki ókurteisir, nóta bene, heldur einfaldlega ósammála.  Þetta gildir um fjölmarga bloggara, sérstaklega ef þeir skrifa gjarnan um pólitík og eru vinstra megin í litrófinu.  Auðvitað geta mörg skrif verið meiðandi og út í hött, en oft á tíðum er lokað á bloggara því þeir gagnrýna hina vinstrisinnuðu bloggara.  Þetta hefur sést margoft, og yfirleitt byrjar höfundur á að vera hneykslaður á því að einhver skuli voga sér að vera ósammála, síðan koma vandræðalegu þagnirnar þar sem svörin við erfiðu spurningunum ættu að vera, og svo er lokað á viðkomandi. 

Gott dæmi um þetta er femínistaumræðan sem endaði að öllu jöfnu með því að allar kröfur femínista voru sannaðar sem gróf mismunun, fullyrðingar um jafnréttisbaráttur voru hraktar með einföldum tilvitnunum og staðreyndum... og niðurstaðan varð sú að þær sem harðast blogguðu um femínisma voru búnar að loka á alla nema lítinn klúbb já-kvenna og umræðunni var sjálfhætt, því hún var einfaldlega heimskuleg og bitnaði harðast á konum sjálfum.  En engu að síður er því haldið fram að um hafi verið að ræða kúgun karla almennt og feðraveldi og guð má vita hvað.

Punkturinn er sá að bloggið er vettvangur skoðanaskipta, hvort sem þær skoðanir eru settar fram nafnlaust eða undir nafni.  Merkimiði skoðananna á ekki að skipta neinu máli, skoðanirnar skipta máli.  Skoðanir sem brjóta gegn lögum á að taka út, og slíkt er tilgreint í stjórnarskrá.  Hins vegar er það svo að margir bloggarar, sérstaklega hinir vinstrisinnuðu, þola illa gagnrýni á sig og sínar skoðanir og grípa þá til hinna ævagömlu vinstrimannaaðferðar að heimta ritskoðun, hefta tjáningarfrelsið.  Óþægilegar skoðanir, erfið gagnrýni... þetta eru hlutir sem á að útrýma, og þá væntanlega vegna þess að vinstrimenn telja sínar skoðanir æðri skoðunum annara. 

Ef nafnlaus hægrimaður hefði skrifað pistilinn hans Össurar, orðrétt svo að segja, um Dag B. Eggertsson, þá hefði allt orðið brjálað.  Ef þetta hefði verið skrifað um vinstrimann hefði allt orðið brjálað.  Af því að vinstrimenn telja sig hafa meiri rétt en aðra til að nota myndrænt mál og árásir (þarna komum við að innbyggðri minnimáttarkennd vinstrimanna).  Krafan frá vinstri um að "þú átt að gera eins og ég segi, en ekki eins og ég geri" er hjákátleg að öllu jöfnu, en stórhættuleg þegar hún birtist í framkvæmd eins og í Sovétríkjunum.  Því miður eru þeir margir á vinstrivængnum sem í orði hafna kommúnisma Sovét, en á borði kalla eftir sömu aðferðafræði og þar var stunduð.

Með bestu tjáningarfrelsiskveðju

[Einar Steinsson, 27.2.2008 kl. 14:37]

Guðbjörn, þú ert aðeins að misskilja IP tölur. Þær eru ekki bundnar við ákveðnar vélar. Ef þú ferð með fartölvuna þína inn á kaffihús með internettengingu og skrifar comment þaðan þá er það IP tala kaffihússins sem blog.is skráir. Ef ég kem síðan seinna inn á sama kaffihús með mína fartölvu og geri það sama skráist mín athugasemd undir sömu IP tölu. Í stórum fyrirtækjum og stofnunum geta þúsundir véla komið út á internetið undir einni IP tölu. Þannig að það getur verið mjög snúið að finna út hver gerði hvað þó að IP tölur séu skráðar.

Hvað varðar það sem þessi þráður snýst um þá hefur mér oft ofboðið hvað fólk lætur út úr sér bæði hér og á hinum ýmsu blogum og spjallþráðum. Það er eins og fólk haldi að hugtök eins og kurteisi og almennir mannasiðir gildi ekki á internetinu. Og fólk gleymir oft að mannréttindi þín enda þar sem mannréttindi náungans byrja.

[Jonni, 27.2.2008 kl. 15:44]

Það er umhugsunarefni fyrir lagasmiði og dómsvald að hægt sé að tjá sig undir nafnleynd. Í öðrum löndum sem hafa nútímalega lagagjöf um málfrelsi er einmitt réttur einstaklingsins til þess að tjá sig undir nafnleynd verndaður og álitinn mikilvægur hluti af málfrelsi. Það sem þú segir undir nafnleynd getur aldrei haft sama vægi og það sem þú segir undir fullu nafni og þetta hlýtur að endurspeglast í meðferð dómsvalds á slíkum málum. Á að banna fólki að tjá sig nafnlaust? Ef svarið er nei hvert er þá lagalegt vægi nafnlausra tjáninga? Ég tek ekkert mark á stóryrðum framsettum undir nafnleynd og ég efast ekki um að sama gildi fyrir flesta aðra fullorðna einstaklinga.

Í þessu máli er nafngreindur maður dæmdur fyrir að tjá skoðun sína á öðrum manni. Hann var ekki að dreifa lygum heldur einfaldlega að greina frá sínu persónulega mati, hversu ómálefnalegt sem það kann nú að hafa verið. Dómur Héraðsdóms er ekkert annað en árás á málfrelsi. Þessu verður Hæstiréttur að snúa, annars erum við í slæmum málum.

[Jonni, 27.2.2008 kl. 15:53]

Ég er sammála því sem margir segja að mannasiðum er margt áfátt hér í bloggheimum en að dæma fólk fyrir dómstólum fyrir skort á mannasiðum finnst mér fásinna. Dæmi hver fyrir sig um ágæti orða minna, en vinsamlegast ekki kærið mig fyrir ummæli mín.

[Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir, 27.2.2008 kl. 16:40]

Ekki veit ég hvort ég á að nenna að svara þessum aðila sem kallar sig "forviða". Hann heldur því fram að "höfundur síðunnar (lesist: Ólína) hafi með skipulögðum hætti lokað á alla þá sem eru henni ósammála.  Ekki ókurteisir, nóta bene, heldur einfaldlega ósammála."

Svona skætingur er ekki svaraverður. Þeir sjá það sem vilja að hér á þessari síðu rúmast skoðanir úr ýmsum áttum. Að tala um "markvissar" skoðanarhreinsanir er fjarri öllum sanni.

Hér hefur aldrei verið lokað á nokkurn mann fyrir skoðanir sínar. Hinsvegar hef ég í sáraáfáum tilvikum lokað úti notendur með munnsöfnuð og meiðandi ummæli. Ég mun halda því áfram ef þörf krefur. Það hefur ekkert með skoðanir manna að gera. 

[Lára Hanna Einarsdóttir, 27.2.2008 kl. 17:03]

Ég var að spá í að svara þessum forviða (clueless?) manni, hann er allt of vinstrisinnaður fyrir minn smekk. Kannski bara kommúnisti, það er algengt skammaryrði fyrr og nú. En ég ákvað að eyða ekki orku í það, enda nafnlaus áburðardreifari sem ekki er orðum eyðandi á.

En aftur á móti er umræðan um dóminn, meiðyrði og fleira sem málinu tilheyrir... vandmeðfarið mál og erfitt að segja til um hvað er rétt og hvað er rangt. Margir - og það fjölmargir - hafa tekið miklu sterkar til orða en ákærði á opinberum vettvangi og er kærandi alls ekki undanskilinn. Kannski hefðu þeir verið dæmdir sekir ef kært hefði verið, það er ómögulegt að segja. Hver ætli beri ábyrgð á orðum þingmanna? Þar hefur nú ýmislegt fokið sem sviðið hefur undan en engum dottið í hug að kæra. Vonandi erum við ekki að verða jafn kæruglöð og þeir westanhafs. Þar er orðið vandlifað.

Mér finnst hins vegar vafasamt að draga menn í dilka eftir því hvaða stöðu þeir gegna í samfélaginu. Að kærandi hafi skaðast meira en hver annar af því hann er talsmaður alþjóðafyrirtækis og konsúll finnst mér fráleitt. Allir eiga að vera jafnir fyrir lögum.

Nafnleysið finnst mér aftur á móti hvimleitt, þótt ekki vilji ég banna það. Til skamms tíma voru allar greinar í Morgunblaðinu nafnlausar og enn er enginn skrifaður fyrir leiðurum, Staksteinum og fleiru í þvísa blaði. Þar er oft kastað steinum úr glerhúsi og fólk fær það óþvegið ef því er að skipta. DV er ekki saklaust heldur, en þar skrifa allir undir nafni, held ég. En á fjölmiðlunum hljóta ritstjórar og ábyrgðamenn alltaf að "axla ábyrgð" ef því er að skipta.

Nafnlaus skrif virka oftast þannig á mig að ég tek ekki mark á þeim. Ég vil vita hver er á bak við orðin.

[Steini Briem (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 17:38]

Lára Hanna. Þingmenn njóta þinghelgi á Alþingi, samkvæmt stjórnarskránni, og því er ekki hægt að sækja þá til saka fyrir það sem þeir hafa sagt í ræðustól Alþingis, nema meirihluti þingmanna leyfi, en það hefur einungis einu sinni gerst og það fyrir níutíu árum.

Gaukur hefur nú ákveðið að áfrýja þessu máli til Hæstaréttar, sem þarf þá að taka afstöðu til þess hvort Ómar R. Valdimarsson er rasisti eður ei. Hvort Ómar hefur verið "aðal rasisti bloggheima", innsti koppur í búri rasistanna (útlendingahataranna) hér í bloggheimum, skiptir nú litlu máli hefði ég haldið, ef á hann sannast á annað borð að skoðanir hans hafi verið rasískar á einhvern hátt. En um það snýst þetta dómsmál fyrst og fremst.

http://en.wikipedia.org/wiki/Racism

[Jonni, 27.2.2008 kl. 18:46]

Steini; Hæstiréttur þarf ekki að taka afstöðu til þess hvort Ómar er rasisti. Hvort einhver er rasisti er ekki neitt sem dómstólar geta skorið um og ættu heldur ekki að reyna að gera. Eins og málfræðingurinn sem notast var við sem faglegur ráðgjafi í þessu máli sagði getur "rasisti" þýtt "hleypidómafullur". Það sem hæstiréttur þarf að taka afstöðu til er hvort þessi ummæli á þessum vettvangi séu meiðyrði í lagalegum skilningi.

[Sigurður Þór Guðjónsson, 27.2.2008 kl. 19:17]

Auðvitað á að loka miskunnarlaust á þá sem koma með athugasemdir bara til að gera lítið úr viðkomandi bloggara, koma á hann höggi, oft undir dulnefni.  

[Steini Briem (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 20:07]

Jonni. Það eru til fjölmörg dæmi um slíkt mat í meiðyrðamálum í Hæstaréttardómum, til dæmis í nr. 356/1990, máli séra Gunnars Björnssonar, þáverandi fríkirkjuprests, vegna greina sem birtust í Mogganum árið 1988. Þar var dómsorðið eftirfarandi:

"Framangreind ummæli eiga að vera dauð og ómerk.Áfrýjandi, Gísli G. Ísleifsson, greiði stefndu, Bertu Kristinsdóttur, 30.000 krónur í miskabætur ... Áfrýjandi greiði stefndu 140.000 krónur í málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti."

Dómkröfur stefnanda voru eftirfarandi:

1. Að eftirtalin ummæli, sem birtust í grein, ritaðri af stefnda, á bls. 14 í Morgunblaðinu 15. júlí 1988, verði dæmd ómerk:

a. "Fjandskapur Bertu í garð prestsins fór ekki fram hjá neinum."

b. "Hafði hún reyndar verið á móti öllum góðum málum í stjórninni."
c. "Gekk andróður hennar og neikvæðni svo langt."

d. "Berta Kristinsdóttir stundaði hryðjuverkastarfsemi í söfnuðinum."

Engu máli skiptir hvort meiðyrði eru látin falla hér á Moggablogginu, í prentuðu máli eða munnlega, ef slíkt sannast. Hins vegar verður það alltaf að vera mat dómara hvað skuli teljast meiðyrði, og ef sú er niðurstaðan, hversu alvarleg þau skuli teljast.



Ef Hæstiréttur telur að ummæli Ómars R. Valdimarssonar hafi verið rasísk í einhverjum skilningi vinnur Gaukur Úlfarsson, starfsmaður Kastljóss Sjónvarpsins, málið, því þá hefur hann verið að segja sannleikann um Ómar. En ef Hæstiréttur telur ummæli Ómars á engan hátt rasísk tapar Gaukur málinu, því þetta meiðyrðamál snýst í raun eingöngu um meintan rasisma Ómars, eins og dómkröfurnar í þessu máli bera með sér.

[Steini Briem (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 20:55]

Smá viðbót, Jonni. Það þarf enginn að velkjast í vafa um það hvað Gaukur Úlfarsson átti við með orðinu "rasisti" þegar hann skrifaði um Ómar R. Valdimarsson hér á Moggablogginu, því Gaukur skýrði það sjálfur með öðrum ummælum sínum um Ómar hér á blogginu: "Ég mæli með því að þið ágæta fólk látið í ykkur heyra á kerfinu hans svo að útlendingahatur hans standi þar ekki óhaggað."

Dómkröfurnar í þessu máli voru fyrst og fremst eftirfarandi:

"Þess er krafist að eftirfarandi ummæli í stafliðum A til C, sem stefndi er höfundur að ... verði dæmd dauð og ómerk, og stefnda verði gert skylt með dómi að fjarlægja ummælin af vefsvæðinu:

1.

A. "Aðal Rasisti Bloggheima"

B. "Nú hef ég fundið einn til, svæsnari en hinir lagðir saman, talsmann Impreglio (sic) á Íslandi ..."

C. "Ég mæli með því að þið ágæta fólk látið í ykkur heyra á kerfinu hans svo að útlendingahatur hans standi þar ekki óhaggað."

Þegar maður er opinberlega sakaður um útlendingahatur í þessu samhengi er að sjálfsögðu vegið að æru viðkomandi, nema ásökunin eigi við rök að styðjast, því hún er mjög alvarleg. Í Almennum hegningarlögum, 233. grein, segir: "Hver sem með háði, rógi, smánun, ógnun eða á annan hátt ræðst opinberlega á mann eða hóp manna vegna þjóðernis þeirra, litarháttar, kynþáttar, trúarbragða eða kynhneigðar sæti sektum eða fangelsi allt að 2 árum."  

[Jonni, 27.2.2008 kl. 21:06]

Steini; þetta dæmi sem þú tekur er engann veginn sambærilegt. Öll ummælin eru rógburður og ekkert þeirra vísar í skoðun mælanda. Ég geri heldur ekki ráð fyrir að rétturinn hafi á sínum tíma farið í saumana á sannleiksgildi hverrar fullyrðingar fyrir sig. Fullyrðingarnar falla um sjálfar sig sem rógburður.

Í okkar dæmi er þessu þveröfugt farið; öll ummælin eru skoðanir. Stjórnarskráin veitir okkur bæði skoðanafrelsi og tjáningarfrelsi. Ef tjáning á skoðun telst brotleg sem meiðyrði tel ég að rétturinn hafi misskilið inntak laganna.

[Jonni, 27.2.2008 kl. 21:16]

Ef maður er sakaður um útlendingahatur hlýtur sá hinn sami að geta svarað fyrir sig. Þú dregur fram þetta atriði;

"Hver sem með háði, rógi, smánun, ógnun eða á annan hátt ræðst opinberlega á mann eða hóp manna vegna þjóðernis þeirra, litarháttar, kynþáttar, trúarbragða eða kynhneigðar sæti sektum eða fangelsi allt að 2 árum."

Segðu mér hvert af þessum atriðum ( þjóðernis þeirra, litarháttar, kynþáttar, trúarbragða eða kynhneigðar) er ráðist á í þessu tilfelli?

Ef ég saka þig um að vera Sjálfstæðismann ferð þú varla í mál við mig? Hvar eiga mörkin að vera fyrir tjáningu á skoðunum?

Hér á blogginu er fjöldi manns sem er í sífellu að ráðast á t.d. múslimi og þá vegna bæði trúarbragða þeirra og kynþáttar. Engum dettur í hug að lögsækja þessa menn fyrir þetta, þó það sé mun betur til þess fallið samkvæmt 233 grein heldur en okkar dæmi. Mér finnst heldur ekki að það eigi að lögsækja þá fyrir það. Þeir eru að tjá skoðun sína og svo geta aðrir svarað þeim. Þetta er það sem heitir skoðana og tjáningarfrelsi

[Björn Heiðdal, 27.2.2008 kl. 21:44]

Afhverju skyldi Davíð (til hamingju Írak) vilja helst hafa ættmenni og góða vini í Hæstarétti? Kannski er svarið það sama og við spurningunni afhverju eru svona margir Bónusgrísir á Íslandi. 

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 27.2.2008 kl. 21:50]

Nú er búið að vísa þessu til Hæstaréttar og ég trúi að hann muni milda dóminn stórlega. 

Svona dómur gengur ekki.  Ef þetta á að vera fordæmið endar bloggið í tómri vitleysu og það mun verða þrengt að frelsi þess. 

 Mikið álag verður á Háttvirt Dómsyfirvöld sem munu sitja löngum stundum við að meta hvort og hvað mikið æra þessa eða hins hafi verið særð og setja verðmiða á meiðslin o.s.frv.... mun bara enda í tómri steypu.

 Þetta mun líka gefa ríkum og betur stæðu fólki forskot.  Betri lögfræðingar til að reka má o.þ.h.  Og einnig kemur ram í dómsorðinu að það mun ekki vera sama jón og Séra Jón í þessum málum þar sem tekið er fram að stefnandi reki almannatengslafyrirtæki og sé meira að segja Ræðismaður El Salvador og því mjög meiðandi að einhverjum finnist hann vera (það sem ekki má segja)

Ég held að Hæstiréttur hljóti að sjá að dómarinn í Héraðsrétti var á algjörum villigötum. 

[Steini Briem (IP-tala skráð) 27.2.2008 kl. 22:16]

Jonni. Þetta eru allt skoðanir og fullyrðingar, settar fram í Mogganum árið 1988 og dæmdar dauðar og ómerkar af Hæstarétti árið 1990 vegna þess að opinberlega var vegið að æru ákveðinnar persónu og þessar skoðanir og fullyrðingar, voru ósannaðar:

a. "Fjandskapur Bertu í garð prestsins fór ekki fram hjá neinum."

b. "Hafði hún reyndar verið á móti öllum góðum málum í stjórninni."
c. "Gekk andróður hennar og neikvæðni svo langt."

d. "Berta Kristinsdóttir stundaði hryðjuverkastarfsemi í söfnuðinum."

Meiðyrði snúast einnig um rógburð, því rógburður er "ósönn illmæli", samkvæmt orðabókum, og "illmæli" merkir "illt umtal".

Dómstólar líta meðal annars til dómafordæma og þá einkum dóma Hæstaréttar. Og ég nefni hér einungis eitt slíkt dæmi af mörgum, sem geta átt við í máli Gauks Úlfarssonar. Og þetta mál snýst um það að Gaukur sakar Ómar um ólögmætt athæfi á opinberum vettvangi, sem Gaukur færir ekki sönnur fyrir að hafi átt sér stað.

Ég held að þetta sé orðið ágætt. Thank you very much for this programme! Goodbye!

[Sesselja Fjóla Þorsteinsdóttir, 27.2.2008 kl. 23:25]

Mér finnst hreinlega ömurlegt að blogga ei undir nafni né mynd.  Allt í þeim dúr burtu takk.

[Steini Briem (IP-tala skráð) 28.2.2008 kl. 08:59]

Bara ein athugasemd komin síðan í gær?!

Fjóla. Þetta er nú ákaflega íslensk hugsun, því hvað myndi það segja þér að sjá nafn og mynd einhvers á bloggi í Hollandi til dæmis, enda þótt Hollendingar séu nú með smærri þjóðum í heiminum? Og enda þótt ég sjái hér mynd af þér, og jafnvel einhverjar almennar upplýsingar um heimilishagi og störf, er það eitthvað sem kemur þeim skoðunum lítið við, sem þú setur fram hér á blogginu. Lýðræðisleg umræða gengur ekki út á fjölda hunda á heimilinu.

Við eigum hins vegar að líta á rök viðkomandi manns, velta því fyrir okkur hvers virði þau eru í okkar augum og rökstyðja síðan okkar skoðun. Hvers virði er þessi skoðun, enda þótt hún sé sett fram undir nafni og mynd, jafnvel fjölda barna á heimilinu og pottaeign: "Mér finnst hreinlega ömurlegt að blogga ei undir nafni né mynd. Allt í þeim dúr burtu takk." Þessi skoðun er einskis virði hér á blogginu vegna þess að hún er órökstudd að öllu leyti og því ekkert innlegg í lýðræðislega umræðu.

Forvitni Íslendinga um náungann ríður ekki við einteyming og menn spyrja hér hver annan: "Hverra manna er hann?" Og "Hvað gerir þú?", "Hvar býrð þú?" Og þegar svarið er fengið er kominn stór stimpill á viðkomandi mann: "Menntamaður", "Iðnaðarmaður", "Verkamaður", "Námsmaður",  "Auðnuleysingi", "Akureyringur." Íslenskir menntamenn hafa "svona skoðanir" og eiga að hafa þær. Og annar stimpill: "Stafsetning þessa manns er léleg. Þar af leiðandi er hann bjáni og skoðanir hans einskis virði."

Hvað kemur okkur það við hvað einhver gerir og hvar hann býr? En að sjálfsögðu geta menn greint frá því hér á blogginu, ef þeim sýnist svo og þeim sjálfum finnst það skipta einhverju máli í umræðunni. En það er þeirra einkamál. Öðrum kemur ekki við hvað viðkomandi maður á af börnum, hversu oft hann hefur haldið framhjá og með hverjum. Bloggið er ekki einn allsherjar saumaklúbbur, enda þótt sumir vilji hafa það þannig.

[Jonni, 28.2.2008 kl. 09:05]

Þarna erum við sammála Steini. Er meira kaffi á könnunni annars?

[Steini Briem (IP-tala skráð) 28.2.2008 kl. 09:32]

Ég skal hella upp á kaffi fyrir þig, Jonni minn, í okkar nýja Kaffibandalagi. Við Íslendingar drekkum mikið af kaffi, komum okkur í gang með því á morgnana þegar við erum að skipuleggja daginn og notalegt að ræða landsins gagn og nauðsynjar við kunningjana á kaffihúsi. "Það er svona kósí stemming." Kaffisopinn indæll er, eykur fjör og skapið bætir, en langbest alltaf líkar mér, Lúðvíks Davíðs kaffibætir.

[Andri Bjarnason (IP-tala skráð) 28.2.2008 kl. 15:59]

Mbl.is þarf að skilda alla bloggara að koma undir nafni, það gæti verið gert með skráningu hjá mbl með skilríkjum eða gegnum heimabanka. 

Þá sitja allir á mbl.is blogginu við sama borð og meiðyrði um aðra minka umtalsvert.

Ef svo einhver gerist sekur um einhverskonar meiðirði rógburð eða annað, getur mbl lokað síðuni hjá viðkomandi tímabundið eða í samræmi við alvarleika brotsins.

[Alexander Kristófer Gústafsson, 28.2.2008 kl. 18:18]

Eða fjarlægt þessi sóveitískju ritskoðunarlög.

 Það er grenilegt að dómarar hér á landi taka Kína og fyrrum sóveitríkjinn til fyrirmynda