Bloggfærslur mánaðarins, september 2008

Í bróðurfaðmi - eða gini ljónsins?

DavidGeirMbl.is Vafalaust hafa runnið tvær grímur á marga sem horfðu á Kastljósið nú rétt í þessu. Viðtalið við Þorstein Má Baldvinsson stjórnarformann Glitnis fannst mér athyglisvert - einkum frásögn hans af aðdraganda ríkisyfirtökunnar á Glitni. Þorsteinn Már bað hluthafa Glitnis afsökunar á þeim "mistökum" sínum að hafa snúið sér til Seðlabankans með lausafjárvanda Glitnis.

Hluthafar urðu af hundruðum milljarða króna við yfirtökuna en ríkið gerði "dúndurkaup" eins og Pétur Blöndal orðaði það - keypti á genginu 1,80 á mánudagsmorgun. Þegar markaður lokaði í dag var verðið 4,50.

Glitnismenn standa titrandi af vanmáttugri reiði og telja sig hafa gengið í gin ljónsins. Það var jú stór lántaka Seðlabankans í Þýskalandi sem varð til þess að skrúfað var fyrir frekari lántökur þaðan til Glitnis, sem leiddi svo aftur til þess að þeir urðu að snúa sér til Seðlabankans um lánsfjármagn. "Stærstu mistök sem ég hef gert" sagði Þorsteinn Már.

Það snart mig undarlega að sjá manninn sitja i viðtalinu, fölan af stilltri, vanmáttugri bræði. Ég trúði honum - skildi einhvern veginn hvernig honum leið. Ábending hans um hugsanlegt vanhæfi Davíðs Oddssonar, seðlabankastjóra, til að taka ákvarðanir um málefni Glitnis vegna fyrri samskipta hans og Jóns Ásgeirs Jóhannessonar, er líka umhugsunarefni.

Nú velti ég því fyrir mér hvort ríkisstjórnin hafi verið ginnt í málinu - hafi hún á annað borð fjallað um það. Hvenær fjallaði ríkisstjórnin annars um málið - var það aðfararótt mánudags?

 "Davíð var við stýrið - Geir farþegi um borð" segir Valgerður Sverrisdóttir í beittri grein á heimasíðu sinni í dag. Hún er ekki bara að lýsa fréttamyndinni sem birtist af þeim félögum þegar þeir óku saman í einum bíl til fundarins örlagaríka - heldur hugsanlegri merkingu hennar.

Var myndin kannski táknrænni en mann hefði grunað í fyrstu?

Það er ýmsum spurningum ósvarað í þessu máli um aðdraganda kaupanna. Enn hefur ekki verið sýnt fram á að ákvörðun ríksins hafi verið röng - sjálf vil ég trúa því að hún hafi verið rétt. En stundum gerast réttir hlutir á röngum forsendum - og þá er ég að vísa til efasemda manna um hlutleysi Davíðs Oddssonar gagnvart Jóni Ásgeiri. Sú hugsun er óþægileg.

Svo mikið er víst að upplýsingarnar sem nú hafa verið bornar á borð gefa nokkuð aðra mynd en þá sem dregin var upp í fyrstu. Og það truflar mig.

ljónoglamb

mbl.is Sameining Glitnis og Landsbanka ólíkleg
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Vond minning um eldsvoða

eldsvoði Stórbruninn í Vestra-Fíflholti í Landeyjum vekur upp hjá mér vonda minningu frá þeim tíma þegar ég var ungur fréttamaður á Sjónvarpinu send austur að Ketilstöðum á Völlum þar sem hafði orðið eldsvoði í fjósi nóttina áður.  Á þriðja tug stórgripa drápust í þessum bruna. Ég var sett um borð í flugvél þarna um morguninn og beint á vettvang, eiginlega áður en ábúendur höfðu sjálfir náð að átta sig á aðstæðum.

 Aðkoman var svo hræðileg að því lýsa engin orð, enda skelfileg fjörbrot sem brjótast út þegar stórgripir brenna inni. Þegar okkur bar að garði var allt yfirstaðið, en ummerkin óhögguð. Lyktinni gleymi ég aldrei.

Ég finn til með öllum þeim sem hafa þurft að koma að þessu í morgun. Ábúendur í Vestra-Fíflholti eiga samúð mína alla - eignatjónið er augljóslega mikið, en trúlega er tilfinningaskaðinn ekki minni.


mbl.is Missti 120-130 nautgripi
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Sarah Palin - úff!

Palin Jæja, þá er gríman endanlega fallin af Söru Palin. Útslagið gerði þetta viðtal á CBS sjónvarpsstöðinni. Og fyrir vikið fékk hún þessa útreið hjá bandarískum álitsgjafa að nafni Jack Cafferty. Það var verðskulduð útreið.

Sara Palin kom með glæsibrag inn á sviðið á flokksþingi repúblikana fyrir fáeinum vikum - leynivopnið sem McCain skellti fram öllum að óvörum þegar hann tilnefndi hana sem varaforsetaefni sitt. Hún flutti snilldar ræðu, kom vel fyrir og sjarmeraði alla upp úr skónum.

Síðan hefur lítið til hennar heyrst - og sennilega er skýringin hér lifandi komin. Konan veit ekkert um utanríkismál. Hún er óörugg í návígi. Hún er ekki með stefnu sína á hreinu, hvorki í utanríkismálum né velferðarmálum. Skoðanir hennar á lífinu og tilverunni eru undarlega afturhaldssamar og kreddufullar. Þá er ég ekki að tala um trúarlíf hennar, sem hefur verið dregið inn í umræðuna. Auðvitað má konan hafa sína trú. En það er margt í málflutningi hennar sem vekur manni ugg. Jafnvel repúblikönum er nóg boðið, sumum hverjum.

Það er kannski ekki nema von að hún skuli þiggja fyrirbænir og handayfirlagnir úr ýmsum áttum - henni veitir sjálfsagt ekkert af.

Satt að segja leist mér ekkert á blikuna fyrir demókratana fyrst eftir að Palin kom fram, sérstaklega í ljósi þess að Obama hafði ekki vit á að taka Hilary Clinton sem sitt varaforsetaefni. Ég bloggaði meira að segja um það hversu flott og sjarmerandi kona þetta væri - og uppskar ótrúlega sterk og heiftúðug viðbrögð.

Það er augljóst að Palin kallar fram sterkar tilfinningar hjá fólki - og það kemur því miður ekki til af góðu. Ég sé það núna. 

En - svo ég gerist nú sek um svolitla "skadeglæde" - þá er þetta ekki slæmt fyrir demókratana. Devil


Skipið hefur tekið niðri

strand-jon_bald Eftir öll svipuhöggin sem talsmenn samábyrgðar og velferðar hafa mátt taka á sig, sakaðir um forræðishyggju og að standa í vegi fyrir frelsi og framtaki, er nú komið að skuldadögunum: Frjálshyggju-oflætið sem birst hefur í útrásarfylleríinu undanfarin ár er að þrotum komið. Nú er forræði hins opinbera nógu þarft - gamli góði ríkiskassinn nógu drjúgur.

Nú, þegar Lárus Welding hefur verið beðinn um að halda áfram að stjórna Glitni eftir kaup ríkisins á bankanum, koma ósjálfrátt upp í hugann þau ummæli Lárusar á árlegum fundi Samtaka fjármálafyrirtækja s.l. vor, að afskipti ríkisins af bankarekstri "skjóti skökku við". Ætli þeim sem tóku undir með Lárusi í vor, þyki ekki mörgum hverjum gott að komast í skjólið hjá ríkinu núna?

Eins velti ég því fyrir mér hvað "árangurstengingin" í launasamningum stjórnenda íslenskra fjármálafyrirtækja þýði í reynd: Ætli þeir séu enn á sömu ofurlaunum og þeir voru s.l. vor - með tugi milljóna íslenskra króna á mánuði? 

Hugmyndafræðilegt uppgjör við frjálshyggju, útrás og einkavæðingu er óhjákvæmilegt eftir þá atburði sem nú eru að gerast. Það sér hver maður.

En fyrst þarf auðvitað að bjarga því sem bjargað verður - það er brýnast við núverandi aðstæður.  Skipið hefur tekið niðri - spurning er bara hvort strandið verður algjört. Hvort skrokkurinn liðast í sundur, eða hvort hægt verður að bjarga áhöfn og vistum, jafnvel að ná fleytunni aftur á flot.

Í slíkri stöðu er enginn sigurvegari.


mbl.is Ríkið eignast 75% í Glitni
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Systkinafundur Skutuls og Kötlu

Katla_Skutull_2 Þetta eru systkinin Skutull og Katla. Þau eru fimm mánaða Border-Collie hvolpar frá Hanhóli í Bolungarvík. Við erum tvær bloggvinkonur sem eigum þessa hvolpa. Á laugardaginn fengu systkinin að hittast eftir þriggja mánaða aðskilnað - og það urðu fagnaðarfundir sem gaman var að fylgjast með. Þau þekktust strax.

Leiðir skildi með hvolpunum tveimur í sumar þegar ég ég tók Skutul til mín, þá tíu vikna gamlan. Katla_Skutull_8Ég átti svolítið erfitt með að velja á milli tveggja hvolpa - það voru einmitt þessir tveir - því lítil tík í hvolpahópnum var svo einstaklega vinaleg og hænd að mér, að mér var skapi næst að taka hana. Skutull hafði vinninginn, en sú stutta var mér svo hugleikin að ég auglýsti hana á bloggsíðunni minni í von um að hún fengi gott heimili. Ég vissi sem var, að hennar biði annars eilífðin.

Og viti menn - var þá ekki Lára Hanna bloggvinkona mín einmitt að hugsa um að fá sér hund. Niðurstaðan varð sú að ég sótti litlu tíkina - sem seinna fékk nafnið Katla - gaf henni ormalyf, baðaði hana og hafði hjá mér einn dag, Skutli til mikillar ánægju. En svo kom að því að hún var sett um borð í flugvél sem sveif með hana til fundar við framtíðareigendurna. Síðan hefur Katla búið við gott atlæti á Vesturgötunni í Reykjavík.

 Katla_Skutull_7Endurfundir systkinanna urðu við Gróttu, í tilefni af því að við Skutull vorum bæði stödd í höfuðborginni í síðustu viku - í næsta nágrenni við Vesturgötuna - og nú þótti upplagt að leyfa þeim að hittast. Er skemmst frá því að seKatla_Skutull_6gja að þau þekktust strax og hófust nú miklir leikar, hlaup og stökk.

Lára Hanna tók fjöldann allan af myndum sem hún var svo elskuleg að senda mér - og hér sjáið þið nokkrar þeirra. Eins og gefur að skilja var ekki einfalt mál að ná fókusnum enda mikið fjör og gaman.

Katla_Skutull_4 Þau voru uppgefin á eftir. Joyful


Hispurslaus eineltisumræða

mannud Margir eiga sárar minningar um einelti frá barnæsku. Í Morgunblaðinu hefur ungur maður nú ákveðið að deila með lesendum vanlíðan sinni og erfiðum tilfinningum sem hann mátti kljást við vegna eineltis í skóla. Hann segir hispurslaust frá því hvernig honum leið - hafi hann þökk fyrir.

Þessi ungi maður segir frá því hvernig hugsanir hans á þeim tímasem eineltið gekk næst honum koma heim og saman við það sem lesa má úr játningum og skilaboðum þeirra sem framið hafa ódæðisverk á skólafélögum sínum á borð við fjöldamorðið sem framið var nú síðast í finnskum framhaldsskóla.  

Ég bendi líka á bloggsíðu Róberts Björnssonar sem varð fyrir einelti í æsku, og fjallar hreinskilnislega um þá reynslu sína. Róbert segir einnig frá því hvernig umfjöllun hans varð í reynd til þess að opna augu eins af fyrrum skólafélaga hans sem tók þátt í eineltinu gegn honum. Það er líka athyglisvert að lesa viðbrögð Jens Guðmundssonar á sömu síðu, þar sem hann segir heiðarlega frá því hvernig hann lagði félaga sinn í einelti sem barn fyrir það að sá síðarnefndi skaraði fram úr honum í gítarleik. Viðbrögð Jens stöfuðu af því að hann kunni ekki að bregðast við eigin vanmætti gagnvart öðrum.

Einelti er alvarlegt mál - sama hvernig að því er staðið eða á hvaða aldursskeiði það á sér stað. Þess vegna er heldur ekki sama hvernig menn nota hugtakið "einelti". Það er með þetta hugtak eins og önnur ofbeldishugtök, til dæmi "nauðgun", "pynting", "kúgun" , "kvalari", o.fl. að í ýtrustu merkingu sinni eru þau svo grafalvarleg að það er ekki sama hvernig með þau er farið.

Eitt af því sem gerir einelti flókið er að þeir sem taka þátt í því gera sér oft ekki grein fyrir því sjálfir. Þeir taka óbeinan þátt með þögninni, með því að fylgja kvalaranum að málum og láta sér líðan og afdrif fórnarlambsins í léttu rúmi liggja. Þetta er jafnvel gert í nafni einhvers málstaðar - því vitanlega þarf réttlætingar fyrir illverkum. Það þekkjum við frá tímum Gyðingaofsóknanna, McCarty-ismans í Bandaríkjunum, galdraofsóknanna á 17. öld, og þannig mætti lengi telja. Einelti getur að sjálfsögðu beinst gegn hópi fólks og er oft hagsmunadrifið.

Þess vegna viðgengst einelti víða í samfélaginu - víðar en margan grunar. Við sjáum stjórnmálamenn sem lagðir eru í einelti af flokksfélögum og fjölmiðlum ár eftir ár. Sömuleiðis opinbera embættismenn og poppstjörnur.  Einelti á sér oft flóknar félagslegar orsakir sem full ástæða er til að taka alvarlega og reyna að átta sig á. Það getur verið vafið inn í einhverskonar "ágreining" eða "skoðanamun" sem er oft ekkert annað en fyrirsláttur til þess að geta sótt að einstaklingum.

Sérstaklega er mikilvægt að kennarar og uppalendur séu á varðbergi gagnvart einelti í skólum og grípi inn í það umsvifalaust. Dæmin sanna að ef einelti er látið óátalið nærir það heift og haturstilfinningar í brjósti þolenda um leið og það ýtir undir yfirgang og skeytingarleysi gagnvart mannlegum tilfinningum hjá þeim sem komast upp með það.

Þetta er þörf umræða.


mbl.is Ætlaði að pynta þau og drepa
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Ruslið í Reykjavík

 rusl Síðustu daga hef ég verið að sinna vinnu og ýmsum erindum í Reykjavík. Þetta eru auðvitað blautir og vindasamir haustdagar þegar lauf fýkur af greinum og svosem ekki við því að búast að götur borgarinnar skarti sínu fegursta. Enda gera þær það ekki. 

Hvert sem litið er  blasir við pappírsrusl, matarleifar, blautir vettlingar, dósir. Sérstaklega er ástandið ömurlegt í kringum JL-húsið og Ánanaustin í Vesturbæ.  Á Holtsgötunni eru pizzukassar, smokkar og skítugar nærbuxur að velkjast um á götunni. Á göngustígnum sem liggur  meðfram sjónum í átt að Seltjarnarnesi hef ég gengið fram hjá gegnblautri sæng ásamt matarleifum og ýmsu ógeðfelldu rusli síðustu daga. Enginn þrífur þetta. Það fýkur bara um og treðst undir fótum manna innanum fölnuð haustlauf sem fylla allar göturennur og liggja meðfram húsum. Því miður hef ég ekki verið með myndavélina meðferðis, en þessi mynd sem ég tók af veraldarvefnum er engu að síður lýsandi fyrir það sem ég er að tala um.

Hvar er hreinsunardeild borgarinnar?

Já, vel á minnst: Í erlendum borgum sér maður yfirleitt götusópara að störfum við fjölfarna staði. Ég hef aldrei séð götusópara á Íslandi. Kannski er tími til kominn að ráða eins og eina herdeild af götusópurum til þess að þrífa til á götum borgarinnar - gera það að átaksverkefni í nokkra mánuði að taka til og þrífa.

Íslendingar virðast vera sóðar - og ekki kennum við uppvaxandi kynslóð að ganga vel um borgina ef við göngum ekki betur um hana sjálf en raun ber vitni. Hér þarf átak.

Já, það þarf allsherjar hreingerningu í Reykjavík.


Rán en ekki lán?

peningar Haustið 2005 keypti ég hús hér vestur á Ísafirði og tók af því tilefni 12 mkr lán á föstum 4,15% vöxtum út lánstímann. Greiðslubyrði lánsins var á þeim tíma 50 þús kr á mánuði.

Nú - þremur árum síðar - hef ég greitt um 1,8 mkr af þessu láni - en það hefur á sama tíma hækkað úr 12 mkr. í 14,5 mkr. Það er þriðjungi hærri upphæð en nemur afborgunum. 

Mánaðarleg afborgun hefur hækkað úr 50 þús í 64 þúsund kr.

Ég þori ekki að hugsa þá hugsun til enda, hvernig staðan verður eftir önnur tvö ár - ég tali nú ekki um tíu ár - ef áfram heldur sem horfir.

Þessi saga er sambærileg fjölmargra annarra sem hafa þurft að taka lán til að fjármagna fasteignakaup að undanförnu. Einn þeirra kemur fram í meðfylgjandi frétt í 24 stundum sem mbl gerir að umtalsefni í dag. Það hljóta allir að sjá hvílík hít blasir við þeim sem skulda hærri upphæðir - ég tala nú ekki um ef fólk hefur tekið lán með breytilegum vöxtum. Shocking

Mér er skapi næst að kalla þetta rán - en ekki lán.


mbl.is "Sem betur fer fór maður ekki til bankanna"
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Við erum of feit!

offita Við Íslendingar verðum feitari og feitari með ári hverju. Sérstaklega á þetta við um börn og ungt fólk. Já, já - ég veit. Maður má ekki ýta undir anorexíu hjá ungum stúlkum með því að tala of mikið um líkamsvöxt og útlit. En ég  bara get ekki orða bundist lengur. Ungt fólk í dag er of feitt. Og hana nú!

Á meðan ég var skólameistari - á árabilinu 2001-2006 - sá ég þetta óvenju glöggt. Ég sá mun á útskriftarhópunum ár frá ári. Fyrsta útskriftarárið lætur nærri að um fjórðungur útskriftarnemenda hafi verið það sem kalla mætti feitlaginn. Fimm árum síðar var um það bil helmingurinn í því  holdarfari, og innan við fjórðungur það sem við köllum grannvaxið fólk.

Þetta kemur heim og saman við rannsóknir sem sýna að íslensk börn hafa á undanförnum áratugum þyngst mikið, líkt og til dæmis í Bandaríkjunum og á meginlandi Evrópu. Hins vegar hafa meðferðarúrræði fyrir of feit börn verið fá og sundurleit. Þó er mér kunnugt um að undanfarin þrjú ár hefur Heilsuskólinn á Barnaspítala Hringsins verið að þróa og rannsaka meðferð fyrir of feit börn og fjölskyldur þeirra. En meðferð er ekki nóg - hér þarf að stemma á að ósi - það þarf forvarnir.

Þessi þróun er trúlega menningarvandi - skortur á manneldisstefnu í  þjóðaruppeldinu. Við sjáum matvælaframleiðendur auglýsa fitandi  sykurvörur sem hollustu - og enginn gerir athugasemd. Skyrdrykkir og dísætar jógúrtvörur eru auglýstir með tilhöfðun til barna og unglinga sem hollustuvara. Sykurmagnið í sumum þessara drykkja er á við tvö glös af dísætum gosdrykk.

Kornflögurnar eiga að sjá manni fyrir öllum nauðsynlegum vítamínum dag hvern og lífshamingja og úthald velta á maltöli, pulsum og 1944 réttum, ef marka má auglýsingar. 

Aldrei sé ég þó auglýsingar sem ganga gegn þessu skrumi - væri þó full ástæða til að verja einhverju af opinberu fé til þess að hafa áhrif á móti. Lýðheilsustöð mætti vel ráðast í auglýsingaherferð um hollt matarræði. Það er bara ekki nógu gott að matvælaframleiðendur sitji einir að auglýsingamarkaðnum með öllu því skrumi sem fylgir söluauglýsingum. Þetta er áróðursstríð.

Samhliða þarf að fara í fræðsluátak - ekki bara til barna og unglinga heldur líka til heimilanna í landinu. Því það er jú þar sem matarmenningin verður til.

Á tímum mikillar atvinnuþátttöku foreldra af báðum kynjum er enn ríkari ástæða til þess að standa vaktina. Og ef almenn umhyggja fyrir velferð barna og ungmenna nægir ekki til að ýta við yfirvöldum, þá hlýtur að vera hægt að sýna fram á það með útreikningum hversu íþyngjandi þetta mun verða fyrir heilbrigðiskerfið í framtíðinni, ef ekkert verður að gert.


Nú vandast málið: Hverjir eiga landið?

Bjarnarflag Landeigandi í Mývatnssveit hefur sótt um rannsóknarleyfi og forgang að nýtingu jarðvarmaorku á eignarlandi sínu. Hann vill reisa 50 megawatta virkjun. Nú vandast málið - jarðvarmaorkan er nefnilega ekki til skiptanna. Það er búið að taka hana frá handa Landsvirkjun. Og eins og iðnaðarráðherra bendir á þá er "ekki hægt að fara með neinni rányrkju gagnvart jarðhitanum" því það verða "ekki meira en 90 megavött miðað við þær rannsóknir sem liggja fyrir teknar upp úr þessum sama geymi".

Þetta er athyglisvert mál. Það virðist aldrei hafa hvarflað að mönnum að landeigendur sjálfir hefðu bolmagn til þess að nýta landgæði af þessu tagi. En hvers vegna ætti Landsvirkjun að eiga meiri rétt en sjálfur landeigandinn til þess? Af hverju ætti hann ekki að mega rannsaka sjálfur og virkja á sínu landi? Hann gæti þá selt virkjun sína til Landsvirkjunar í stað þess að selja henni aðganginn að jarðvarmanum. Báðir gætu hugsanlega haft hag af þeim skiptum.

Já, nú vakna nokkrar áleitnar grundvallarspurningar: Hverjir eiga landið? Hvernig skal farið með auðlindir þess?

Nærtækt dæmi er fiskurinn í sjónum. Í sjávarútveginum ganga leyfi til nýtingar kaupum og sölum milli útgerða. Þar er engin formleg "landsútgerð"  (þó að LÍÚ sé það kannski í raun) sem á forgangsrétt að þeirri takmörkuðu auðlind.

Kannski gætu menn lært eitthvað af því að skoða gæði lands og sjávar í einu samhengi til þess að átta sig á því hvernig réttast sé að fara með auðlindirnar og nýta þær.

Í því samhengi mættu menn líka líta á vítin sem varast ber.


mbl.is Umsókn landeigenda í Reykjahlíð vekur furðu ráðherra
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Næsta síða »

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband